Zelftrouw

En dan ben je na een relatie van twee jaar weer alleen. En zit je, met stapels verhuisdozen om je heen, in het huis dat je jaren geleden na het beëindigen van je vorige relatie hebt verhuurd om de wijde wereld in te trekken, verdwaasd om je heen te kijken.
Het ‘ga terug naar start en ontvang geen duizend euro’-gevoel komt in razend tempo op je af. Natuurlijk niet, vertel je jezelf streng, natuurlijk ben je niet terug bij af. Je hebt ervaringen opgedaan, stappen gezet, bent op je gezicht gegaan en hebt lessen geleerd.
Het lijkt wel of ik in de liefde steeds in dezelfde valkuilen stap. Op alle andere gebieden in mijn leven heb ik het gevoel dat ik mijn intuïtie helder en zuiver volg, maar zodra er liefde om de hoek komt kijken, vertroebelen passie, verliefdheid en verlangens de zaak. En dan bemoeit die vermaledijde romantische inborst zich er ook nog mee en kleurt alles roze, sust mijn innerlijk weten en fluistert me toe: dit is hem, dit is hem.
Liefde overwint alles.
Misschien heeft mijn intuïtie me niet in de steek gelaten, maar heeft het me juist precies de kant op gestuurd die nodig was om me dingen te leren. Leren dat je je in relaties niet moet vasthouden aan hoe het zou kunnen zijn, maar aan hoe het is, om maar iets te noemen. Leren dat je andermans demonen niet kunt bevechten en dat dat je taak ook niet is. Leren dat als iets veel moeite kost, het misschien je pad niet is. Leren dat je het recht hebt om voor je eigen geluk te kiezen.
Zelftrouw zou het hoogste goed moeten zijn in je leven – ook en juist als je een grote liefde aan je zijde hebt. De ziel protesteert als je jezelf geweld aan moet doen om
de harmonie te bewaren. Van iemand houden is prachtig, de ander koesteren is belangrijk, je overgeven aan je geliefde is mooi, maar alleen als je daarbij trouw kunt blijven aan jezelf. Die geliefde zou ook niets anders van je mogen verlangen, trouwens. In het evangelie van Thomas staat geschreven dat de volgelingen van Jezus aan hem vragen wat ze moeten doen om hem te eren. ‘Wil je dat we vasten?’ vragen ze. ‘Zullen we bidden? Aalmoezen vragen?’ Jezus schudt zijn hoofd en antwoordt eenvoudig: ‘Vertel geen leugens. Doe niet wat je haat.’
Hoezeer je ook verknocht bent aan iemand, hoe emotioneel verbonden met zijn leven, hoe verantwoordelijk je je onbewust ook voelt voor zijn welzijn; het is zaak om te luisteren naar je eigen diepste wezen, jezelf geen leugens te vertellen en ‘niet te doen wat je haat’. En daarbij altijd in te zien dat deze uitgangspunten niet alleen voor jou,
maar ook voor de ander gelden. Echte liefde gedijt alleen in ruimte en vrijheid.
Daar, tussen de verhuisdozen en met een geschenk in mijn hand van de man die nu eenzaam en verdrietig in ons halflege huis zit, schud ik het laatste restje schuldgevoel van me af en druk ik mezelf op het hart: de grootste misdaad is het om de verlangens van je eigen ziel te negeren.

Geheimen van je hart

Verliefdheid zou niet spiritueel zijn. Het zou niets anders zijn dan een illusie van het ego, die ons verblindt en wegvoert van ons ware zelf. Het zou zaak zijn die verlangens, zoals alle verlangens, te doorzien en te ontstijgen op weg naar innerlijke rust en verlichting. Aldus veel leermeesters en goeroes, waaronder Eckhart Tolle. Nu is Tolle de leukste en meest oprechte denker die ik ooit heb ontmoet – een vriendelijke kabouter die lichtjaren verder is in ontwikkeling dan ik – maar hier moet ik toch bezwaar maken.
Volgens mij is verliefd zijn niets minder dan een mystieke ervaring die dieper graaft en meer inzicht geeft dan wat dan ook.

Op het moment dat ik dit schrijf ben ik niet verliefd. Er is zelfs geen man waar ik heimelijk mijn fantasieen op projecteer. Geen ‘Waarom belt hij niet?’ of ‘Wat zal ik vanavond aantrekken?’ en ‘Hoe heb ik die stomme opmerking nou kunnen maken?’ Ik ben vrij van onzekerheden, hunkering en frustraties. Dat is rustig. Evenwichtig. Fijn. En enorm saai.

Blijkbaar heb ik een geliefde of in elk geval een minnaar nodig om me levend te voelen, want er is een enorm verlangen in mij om te verlangen.
‘Susan is verliefd op de liefde’ zegt mijn moeder vaak. Dat is niet onthecht en verheven, nee. Maar volgens mij wél spiritueel, want spiritueel zijn betekent in mijn ogen met beide benen op de aarde staan en alles bewust en ten volle beleven. De ziel wil leven via de ervaring en dat kan niet als je overal met een minzame glimlach boven staat. Halfslachtigheid voert niet naar majesteit, zoals de Perzische dichter Rumi schrijft.

De liefde – in veel gevallen de romantische liefde – brengt de allerdiepste, pijnlijkste en mooiste ervaringen in een mensenleven voort. Verliefdheid is geen emotie; verliefdheid is een kracht. Misschien is er op een bepaald moment een keuze om de andere kant op te lopen, maar als je de deur eenmaal opent en de geur opsnuift van liefde is er geen weg terug. Het is een drift die op geen enkele manier maatschappelijk getemd is, die niet verfijnd, beleefd of tactvol is. Het is bandeloos, waanzinnig en soms verwoestend.
Het maakt ons mens. Verlichting heeft niets te maken met het verkrijgen van goddelijke kwaliteiten; het gaat er juist om dat je voelt wat het betekent mens te zijn.
‘Verliefd zijn is een egoistische daad’, zei Tolle toen in hem er naar vroeg tijdens een gesprek voor Wijze mannen, ‘want het draagt altijd een sterk element van iets nodig hebben in zich.’
Dat is waar en nog sobertjes uitgedrukt; je denkt dat je simpelweg dood zal gaan als je de ander verliest. Maar is het niet denkbaar dat je diegene waartoe je je zo aangetrokken voelt ook daadwerkelijk nodig hebt om iets te leren of te brengen? Is die aantrekkingskracht er misschien juist op dat moment, bij die persoon, omdat alleen diegene je een spiegel voor kan houden? En is de kracht van verliefdheid wellicht nodig om alles op losse schroeven te zetten, je ontvankelijk te maken voor verandering, waarna je weer langzaam bij jezelf kunt terugkeren – een zelf die anders en voller is dan daarvoor?
Of de verliefdheid nu eindigt in teleurstelling of leidt tot duurzame liefde, je bent erdoor verrijkt omdat je meer over jezelf te weten bent gekomen. ‘Wanneer de liefde wenkt, volg haar, al zijn haar wegen zwaar en steil’ schrijft de Libanese dichter en filosoof Kahlil Gibran in De Profeet, ‘opdat je leert kennen de geheimen van je hart.’

—
Deze teksten zijn van Susan Smit en zijn met haar toestemming geplaatst.