Tijdens de gesprekken in mijn praktijk komt regelmatig het thema ‘overgave’ aan de orde. Er zijn verschillende manieren van overgave. Het heeft steeds met vertrouwen en loslaten te maken. Met de strijd en het verzet (tegen angst en pijn) opgeven.

Je kunt je overgeven aan een ander. Je toevertrouwen in liefde aan die ander door je open te stellen en daarmee ontvankelijk zijn om geborgenheid en liefde te voelen.

Je kunt je overgeven aan een situatie. Aan iets wat van buitenaf op je pad komt en waar je niet omheen kunt. Bijvoorbeeld oorlog, een ongeluk, ontslag, een ziekte of de dood van een geliefde. Overgeven aan zo’n situatie betekent accepteren dat het op je pad is gekomen en leren omgaan met het gemis, de rouw, de boosheid en de frustraties. Deze gevoelens niet verdringen of ontkennen, maar ze juist toelaten en leren hanteren.

Je kunt je overgeven aan de slaap. Dan laat je ook gedachten los en ontspant je. Je stelt je kwetsbaar op. Als je slaapt, kun je je niet verweren. Je vertrouwt je toe aan de nacht, aan de stilte.

Eens zullen we sterven. Ook dat is een proces van overgave. Want waaraan geef je jezelf dan over? Je weet niet wat er gebeuren gaat. Je weet niet waar je naar toe gaat. Je vertrouwt je toe aan het onbekende en je moet de controle opgeven.

Je kunt je overgeven aan God, het grotere, het hogere, het universum. Als je de gebedshoudingen van religies bekijkt, zijn deze veelzeggend. Ze stellen allemaal een houding van overgave voor. (‘Islam’ betekent ook letterlijk ‘overgave’) De ogen sluiten, de handen vouwen, knielen, vooroverbuigen. Of juist staan met de handen open en opgeheven en het hoofd naar achter. Of wiegen in een cadans zoals joden dat doen voor de klaagmuur. Of al dansend draaien, om een mate van trance en concentratie te krijgen. Deze gebedshoudingen bevatten dezelfde elementen. Je kwetsbaar, open en ontvankelijk opstellen, er in opgaan. Dit kan alleen door de strijd op te geven, door los te laten, door te ontspannen, door angst en spanning te laten varen. Door de controle even niet te hebben.

Als ik het zo in rijtjes schrijf, lijkt het net of je het regelen kunt. Alsof je het organiseren kunt. ‘Zo, ik zal me eens even overgeven.’ Maar dat is nu net niet mogelijk. Als het er op aan komt kun je de toestand van overgave niet zelf bewerkstelligen. Dat moet je gegeven worden. Je kunt wel voorwaarden scheppen en je kunt er mee bezig zijn, maar uiteindelijk heb je het zelf niet in de hand of je je kunt overgeven. Als het je gegeven wordt, noem ik dat een moment van genade. Maar misschien hebben jullie bij dit woord wel hele andere gedachten. Het overkomt je in ieder geval op een bepaalde manier.

Toch kun je wel proberen om dat moment van overgave als het ware uit te lokken. We zijn vaak zo aan het worstelen, aan het strijden. We vechten met het leven. Worden door emoties overmeesterd. Hoe kunnen we dan toch komen in een toestand van liefde, vrede, stilte en innerlijke rust? Hoe kom je er toe de strijd op te geven?

Het helpt je om gedisciplineerd momenten op de dag in te bouwen, waarop je jezelf als het ware oefent in overgave.

Dat kan zijn door meditatie, gebed of door te zingen. Als je zingt ben je helemaal in het nu. Dan is er even geen verleden, even geen toekomst. Dan zing je alleen. Ook praten over wat je zo angstig maakt, wat je zo laat strijden, helpt. Dan krijg je voor jezelf helder wat je zo dwarszit. Het kan een grote opluchting zijn om je uit te spreken.
Hulp vragen is wat dat betreft ook overgave. Jezelf toestaan dat je het (even) niet alleen kunt. Daarmee vertrouw je jezelf toe aan een ander.

Ook lachen en huilen zijn een daad van overgave. Het werkt bevrijdend. Je laat je even gaan. Je laat los en zo komt er ruimte. Laat je raken door een film, door muziek, door kunst, door de natuur, door stilte, door sport, door dans, door vriendschap, door creatief bezig te zijn, door liturgie.

Je overgeven aan de levensweg betekent; erin opgaan, de focus op jezelf verliezen. Jezelf vergeten. Laten gaan.

Jacqueline de Weerd